Wojciech Mszyca 

(rocznik 1947) po prawie 40 latach pracy dziennikarskiej poświęca obecnie na emeryturze więcej czasu pozazawodowym, np. kolekcjonerskim zainteresowaniom, m.in. zabytkowym rowerom, ale posiada także kolekcje opakowań kremu Nivea, maszyn do pisania, jurajskich amonitów oraz inne. Można je oglądać w prywatnym, społecznikowskim minimuzeum techniki M1 Cyklisty. Mieszka od 1974 r. w Katowicach, ale jest przede wszystkim miłośnikiem swojej małej ojczyzny – rodzinnych Żarek (tzw. Żydowskich) na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Wśród cyklistów wyróżnia go to, że wędruje i startuje na rowerach historycznych, które – choć sam ma lat 77 – są starsze od niego o lat ponad 20 lub są niewiele młodsze, ale co najmniej 50-letnie. Prezentuje je w kraju i za granicą. Zdobywa puchary, dyplomy, medale i inne laury, ale zależy mu przede wszystkim na popularyzacji zabytkowych rowerów, jako tzw. ruchomych zabytków techniki, które poprzedzają historycznie inne weterany szos – samochody i motocykle. Podkreśla jednak, że rowery nie są żadną jego tzw. pasją, ale tylko odpryskiem szerszych zainteresowań zabytkami.

Na tym polu, za „poważniejsze” działania, otrzymał w 2000 r. od ministra kultury Złotą Odznakę „Za opiekę nad zabytkami”, w 2006 r. został laureatem Nagrody Marszałka Woj. Śląskiego „Za ochronę i upowszechnianie dóbr kultury” oraz otrzymał Dyplom Ambasady Izraela „Za ochronę dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce”. W 2009 r. uzyskał stypendium Marszałka Woj. Śląskiego w dziedzinie kultury. W 2011 r. zdobył wyróżnienie w III Konkursie Wojewody „Śląskie na 5” w kategorii Kultura. W 2013 r. – Nagroda Marszałka Woj. Śląskiego „Marka – Śląskie” w kat. Dziedzictwo Kulturowe Śląska oraz marszałkowski Dyplom „Za zasługi dla rozwoju turystyki w woj. śląskim”. W 2015 r. – Nagroda Marszałka Woj. Śląskiego „Za wybitne osiągnięcie w dziedzinie konserwacji zabytków”. W 2019 r. – ministerialna Odznaka Honorowa „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. Rok 2020 – Dyplom i Nagroda Fundacji POLCUL im. Jerzego Bonieckiego „za ochronę śląskiego dziedzictwa kulturowego poprzez działania muzealnicze i konserwatorskie”. W 2021 ustanowiony Społecznym Opiekunem Zabytków. Od 2023 – Honorowy Obywatel Żarek, rodzinnych!

Zabytkowych rowerów ma 26 – wszystkie sprawne, na chodzie. Trzy najstarsze to 110-letni Adler 1 z 1914 roku, 99-letni polski-śląski-katowicki Ebeco z 1925 r.  98-letni Adler 23a (ew. 25) z 1926 r. Unikatowym weteranem jest męski 88-letni Adler 3-Gang-Getriebe, model 55 z 1936 r., z niezwykłą 3-biegową, smarowaną olejem skrzynią biegów-przerzutką w suporcie (nie w tylnym kole)! Wśród rowerów damskich bryluje 86-letnia Diamant 69 z 1938 r., reklamowana wtedy jako „Die Schoene aus Sachsen / Piękność z Saksonii”, zaś najciekawszy z najmłodszych to wyścigowy Diamant 167 z 1961 r., który na I Zlocie Miłośników Diamantów w Chemnitz (daw. Karl-Marx-Stadt), uzyskał I nagrodę i tytuł Najpiękniejszego… Schoenste Diamant Rennrad. Unikatowe i cenne są polskie przedwojenne rowery: A. Rybowski, model 1935 r. i Torpedo z ok. 1935 r., oba rodem z Warszawy, Światowit Extra z Myszkowa, z ok. 1937 r. , Venus z Katowic z ok. 1937 r. Z nowszych rowerów – legenda polskiego kolarstwa Jaguar Special z ok. 1965 r. i Huragan z 1965 r. Maskotkami kolekcji są dziecięce rowerki Smyk 1 (1986) i Reksio (1989, FSM), dwa Karliki 21 (FSM Zakład nr 8 Czechowice-Dziedzice), Cross 2 z 1989 r. oraz pierwszy polski „góral” – rometowski Mustang (1990). W kolekcji jest też motorower Adler MF1 z 1939 r. (I miejsce na 30. Jahrestreffen AMVC, Erbach’2003).

Oprócz historycznych rowerów gromadzi wszystko, co się z nimi wiąże – zabytkowe szyldziki-emblematy, medale i odznaki, lampki, siodełka, pompki, torebki narzędziowe, dokumenty, fotografie, literaturę… Zebrał np. liczące po kilkadziesiąt sztuk unikatowe kolekcje pudełeczek na… łatki do dętek (tzw. apteczki kolarza) i kluczy rowerowych, sygnowanych znanymi markami. Te przedmioty mają nie tylko wartość zabytkową, ale wiążą się także z ludzkimi losami i historią. Na przykład dokument zarekwirowania roweru na rzecz wojska we Wrześniu 1939; rozporządzenie z 1942 r. SS i Policji z Krakowa o obowiązku zgłaszania rowerów; zezwolenie (po rosyjsku) na używanie roweru w 1945 r.; Medal „Pamiątka biegu 105 km o puhar wędrow. f-y Ebeco kl. cykl. Katowice 1925”, medal „III nagr. kl. B. 46 km K.C. EBECO, Katowice 26 V29”, czy medal znanego kolarza chorzowskiego Ruchu, Roberta Nowoczka, za VII miejsce w pierwszym po wojnie VI Wyścigu Kolarskim Dookoła Polski w 1947 r. Od września 2012 r. można to wszystko – a także kilka innych zbiorów – zobaczyć w prywatnym katowickim minimuzeum pn. M1 Cyklisty (wstęp wolny, po skontaktowaniu się – dane poniżej).

Na swych zabytkowych rowerach startował również jako zawodnik-amator w rozmaitych imprezach rowerowych (m.in. maratony MTB w Ogrodzieńcu, Sosnowcu-Maczkach, Krakowie, Silesia Cup w Chorzowie, tzw. czasówka podczas finału „Polski na rowery” Warszawa 2010), zdobywając różne laury (np. tytuł Najciekawszego Pojazdu Zabytkowego w Tarnogórskim Konkursie Elegancji VIII Parady Pojazdów Zabytkowych; w Niemczech 11-krotnie Złotą Plakietę „Adler-Sternfahrt”; puchary i dyplomy za I, II, III i dalsze nagradzane miejsca). Jest honorowym (!) członkiem międzynarodowego Adler-Motor-Veteranen-Club, (ok. 450 miłośników weteranów z 14 krajów świata), jedynym reprezentantem Polski w International Veteran Cycle Association (IVCA) oraz członkiem Koła Pojazdów Zabytkowych Automobilklubu Śląskiego.

Swoje zabytkowe jednoślady pokazywał na kilku wystawach zbiorowych i indywidualnych w kraju (m.in. Muzeum Historii Katowic, Muzeum Śląskie, Biblioteka Śląska, Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Muzeum „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej, Muzeum Miejskie w Tychach, Dział Kultury Dawnej MOK w Sławkowie, Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie, Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach, Muzeum Dawnych Rzemiosł w Żarkach, Oberschlesisches Landesmuseum w Ratingen, Muzeum Zagłębia – Pałac Mieroszewskich w Będzinie, Muzeum Historii Mysłowic); na mecie katowickich etapów Tour de Pologne’2010, ’11, ’14, ’15, ’16, ’17, ’18, ’19, ’20, ‘21, 2023; podczas finału akcji „Polska na rowery” – Warszawa’2010 oraz podczas śląskich Industriad 2011, ’12, ’13, ’14, ’15, ’16); jako pierwszy i jedyny jak dotychczas Polak m.in. na IVCA Rally w Veseli n. Moravou – Czechy’2013, w Tiszakecske – Węgry’2014, Solvesborg – Szwecja’2015, Karlsruhe – Niemcy’2017; 20-krotnie na zlotach Adler MVC, 3-krotnie na Diamant-Fahrertreffen, 7-krotnie podczas spotkań Fahrrad-Veteranen-Freunde-Dresden, 5-krotnie na Velocipediade – Berlin’2008, Varel’09 i Lipsk’11, Weinbohla’17, Essen’18.

Jako jedyny Polak brał udział w Saxonia 100 – zlocie rowerów, motocykli, samochodów co najmniej 100-letnich, w Dreźnie 2014 r. Na 35. IVCA Rally’2015 w Solvesborgu (Szwecja) zdobył Diplom Century Ride (tzw. Jazda Stulecia) za przejazd 100 mil ang. (= 160 km), a na IVCA Rally Karlsruhe’2017 – 200,70 km non stop w 9:32:57 godz.! Na damce Adler 208 i katowickim Ebeco zrealizował w 2015 r. 2-dniowy „rowerowy performens” – przejazd 215 km na trasie Katowice-Wrocław (projekt „Mosty” na preinaugurację Europejskiej Stolicy Kultury – Wrocław’2016).

Na I Ogólnopolskim Zlocie Miłośników Rowerów Zabytkowych „RetROWERiada 2012” w Poznaniu jego katowicki Ebeco z 1925 r. zdobył I miejsce w kategorii Najstarszy Rower Produkcji Polskiej. Na RetROWERiadzie’2022 Ebeco utrzymał i odnowił po raz szósty ten tytuł, a NRD-owski Diamant 167 zdobył w 2019 I miejsce w kategorii rowerów szosowo-wyścigowych. Podczas światowego szczytu klimatycznego COP24 Katowice’2018 polskie rowery z kolekcji M1 Cyklisty były prezentowane w ramach Drzwi Otwartych Metropolii.

Pan Wojciech zaprezentuje w Kasinie Wielkiej:
– 85-letni motorower Adler MF1 z 1939 roku,
– 88-letni rower Adler 55 3-GG (3-biegowy, z unikatową skrzynią biegów w suporcie sterowaną drążkiem i cięgnem sztywnym, tak jak w przedwojennych motocyklach i motorowerach),
– 110-letni rower Adler 1 z 1914 roku (najstarszy w mojej kolekcji);
– 99-letni rower Ebeco z 1925 roku, z Fabryki Rowerów, Gramofonów i Wyrobów Metalowych w Katowicach; z 6-krotnym tytułem Najstarszy Rower Polski, zdobywanym na ogólnopolskiej RetROWERiadzie w Poznaniu,